Osoby doznające przemocy w rodzinie charakteryzuje: niska samoocena, bierne strategie radzenia sobie ze stresem, silna zależność, lęk, obniżony nastrój, izolacja społeczna, skłonność do obwiniania siebie, częste nadużywanie alkoholu i branie narkotyków, dolegliwości psychosomatyczne. Ofiary przeżywają silne poczucie winy związane z przypisywaniem sobie odpowiedzialności za akty przemocy, są przekonane, że to ich działanie spowodowało przemoc. Postrzegają siebie jako osoby, które nie mają żadnej kontroli nad własnym życiem i otoczeniem, często doświadczają też głębokiej i trwałej nieufności wobec innych. Intensywna, powtarzająca się, zagrażająca życiu przemoc powoduje, że ofiary są w stanie analizować tylko aktualną sytuację. Cały wysiłek skupiają na przetrwaniu, a nie na poszukiwaniu długofalowych rozwiązań problemu. Obawiają się, że ujawnienie przemocy może zagrozić ich życiu. Osoby doznające przemocy nie widzą możliwości zmiany istniejącego stanu rzeczy, a jeśli takowe się pojawiają, nisko oceniają szansę ich realizacji. Badania potwierdzają, że ofiary przemocy w rodzinie zgłaszają się po pomoc dopiero wtedy, gdy ich problemy przybierają niezwykle poważny charakter. Przemoc czyni z człowieka istotę bezwolną i zależną.
Pomaganie ofiarom przemocy należy traktować jako działanie zmierzające do odbudowania ich osobistej siły. Efektywność pomocy ofiarom można mierzyć poprzez ich zmiany wewnętrzne, które warunkują skuteczne, konstruktywne działanie i pożądane zmiany życiowe. Podstawowe cele pomocy ofiarom przemocy w rodzinie to zapewnienie bezpieczeństwa oraz odbudowanie poczucia mocy osobistej. Pomoc psychologiczna udzielana ofierze przemocy ma pomóc w:-uznaniu istnienia przemocy bez obwiniania się za nią; -zrozumieniu, że doznawanie przemocy nie dotyczy wyłącznie jej; -zapewnieniu bezpieczeństwa; -dostrzeżeniu alternatywnych rozwiązań problemu przemocy oraz w zbadaniu swoich możliwości w tym zakresie; -uznaniu ważności swoich uczuć, myśli i wyborów; -podejmowaniu własnych decyzji i wyborów; -przezwyciężeniu skutków przemocy; – ponownym nawiązaniu wspierających związków interpersonalnych. Punktem wyjścia do pracy z osobami doznającymi przemocy jest przyjęcie założenia, że nic z tego, co zrobiła ofiara, i żadne okoliczności, nie mogą usprawiedliwiać przemocy czy zdjąć odpowiedzialności za nią ze sprawcy. Jakakolwiek próba zachęcania ofiary, by zastanowiła się nad rolą, jaką sama odgrywa w występowaniu lub utrzymywaniu się przemocy, jest wtórnie raniąca. Osoby pomagające, które mają problemy z przyjęciem tej przesłanki, powinny skierować ofiarę przemocy do innego specjalisty.
Pracę psychologiczną z ofiarami można podzielić na trzy ważne etapy:
- diagnoza problemu;
- stworzenie i wprowadzenie w życie planu bezpieczeństwa;
- praca nad skutkami przemocy.